Bystander, czyli kto? Potoczne wyobrażenia Polaków na temat stosunku do Żydów w czasie okupacji hitlerowskiej

Archive ouverte

Bilewicz, Michał | Babińska, Maria

Edité par The Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences -

We współczesnych badaniach nad zagładą Żydów często kwestionuje się stosowanie pojęcia bystander. Jest ono używane w sposób ograniczony i koncentrujący się wyłącznie na biernym aspekcie bycia bystanderem. Współczesne badania psychologiczne nad reakcjami świadków zbrodni pozwalają opisać wiele różniących się w wymiarze moralności zachowań (od ratowania do kolaboracji ze sprawcami), i emocji moralnych (od empatii do schadenfreude). W przedstawionym w artykule badaniu próbowaliśmy sprawdzić, w jakim stopniu różne oblicza bystandera epoki Holokaustu tworzą wiedzę zbiorową Polaków na temat zachowań ich rodaków. Badanie to dowiodło, że poza dobrze znanymi wzorcami pamięci zbiorowej (przeszacowywanie moralnych zachowań rodaków), w reprezentacjach społecznych Holokaustu dominują wyobrażenia o moralnej nieobojętności – Polacy są postrzegani jako ratujący i empatyczni albo jako kolaborujący i zawistni. Kategoria biernych emocji i zachowań była rzadko odnoszona przez badanych Polaków do opisu historii lat okupacji.. Holocaust researchers have come to question the term “bystander” and its exclusive focus on passivity. Recent psychological research on witnesses of crime and their reactions foregrounds actions and emotions that vary greatly in terms of ethics, ranging from rescuing to collaboration, from empathy to schadenfreude. Bilewicz and Babińska examine to what extent these different aspects of being a witness currently shape Poles’ collective notions on Polish attitudes towards Jews during the occupation. Their research suggests that apart the from well-known models of collective memory (which often overestimate the morality of the Poles’ actions), dominant representations of the Holocaust tend to underemphasize the witnesses’ indifference: Poles are perceived as either as empathic rescuers or as envious collaborators. Few of the Poles surveyed mentioned passive emotions and behaviours when describing their ideas about Poland during the occupation.

• Description
• Sujet/Public
• Outil
• Outil d'anticipation
• Mémoire et thèse
• Gestion